Głośność opon – od czego zależy hałas ogumienia

Głośność opon to kwestia, na którą wielu kierowców nie zwraca uwagi. W poszukiwaniu modelu o wysokiej skuteczności hamowania, doskonałych osiągach i atrakcyjnej cenie, łatwo pominąć parametr hałasu, który w znacznym stopniu wpływa na komfort akustyczny – zarówno osób w pojeździe, jak i otoczenia. W poniższym artykule wyjaśniamy, jakie czynniki sprawiają, że opony hałasują. Podpowiadamy również jak odczytywać oznaczenia głośności z etykiety oraz jak dobrać cichy model.

Hałas opon – jakie są jego źródła

Źródłem hałasu generowanego przez opony są drgania ogumienia oraz tarcie pomiędzy bieżnikiem a nawierzchnią. Dlatego czynniki, które mają wpływ na głośność opon, to ich konstrukcja oraz rodzaj nawierzchni, po jakiej się poruszają.

Dźwięk opon powstaje z kilku przyczyn. Jedną z nich są uderzenia klocków bieżnika o podłoże, po którym toczą się opony, a następnie ich odrywanie się od drogi. Uderzenia powodują drgania opasań, co skutkuje efektami akustycznymi w postaci wycia i dudnienia. Same klocki również emitują wówczas hałas poprzez drgania powstające podczas ich ściskania i rozprężania.

Źródłem hałasu jest także powietrze przepływające przez kanały na powierzchni bieżnika. W miejscach, gdzie nacięcia łączą się, powstają zawirowania. Pojawiają się one również pomiędzy kołem oraz nadkolem. Powietrze opuszczające oponę z tyłu wytwarza drgania, które też swój hałas emitują.

Na głośność opon wpływa również odpowiednio dobrane ciśnienie. Utrata 0,5 bara może odczuwalnie zwiększyć hałas emitowany przez opony.

Głośność opony – oznaczenie na etykiecie

W poszukiwaniu cichego modelu opon pomocne mogą być oznaczenia hałasu umieszczane na etykiecie opon, obok informacji mówiących o oporach toczenia i przyczepności na mokrej nawierzchni. W nowej wersji etykiety, wprowadzonej 1 maja 2021 roku, obowiązują trzy klasy głośności opon – A, B oraz C. Uzupełnia je informacja mówiąca o natężeniu dźwięku w decybelach.

W poprzedniej wersji skala klas była również 3-stopniowa, ale nie oznaczona za pomocą liter. Zamiast nich pojawiały się fale dźwiękowe w ilości 1, 2 lub 3. Im więcej fal tym głośniejsza opona. Na starej etykiecie informację również uzupełnia głośność wyrażona w decybelach.

Po dokonaniu pomiarów i otrzymaniu wyniku w decybelach testowany model i rozmiar ogumienia zostaje przyporządkowany do właściwej klasy. Wyznacznikiem są wartości graniczne, przyporządkowane do poszczególnych przedziałów szerokości bieżnika. Przedstawia je poniższa tabela decybeli.

Jeżeli pomiar wykazał hałas toczenia wyższy niż wartość graniczna, to ogumienie otrzymuje klasę C. Do klasy B przyporządkowane są opony, które wykazały hałas równy wartości granicznej, bądź niższy od niej o 1 lub 2 decybele. Ogumienie cichsze o 3 lub więcej decybeli od wartości granicznej otrzymuje najwyższą klasę – A.

Wartości graniczne dla opon wzmacnianych (XL) oraz zimowych i całorocznych z symbolem M+S są wyższe o 1 dB(A). Dlatego te rodzaje opon mogą być głośniejsze od letnich, pomimo tej samej klasy hałasu opon.

Aby jak najlepiej zobrazować różnice pomiędzy poszczególnymi oponami, warto zapamiętać, że dodatkowe 3 dB oznaczają w rzeczywistości dwa razy większy hałas pracy.

Jak mierzy się hałas opon

Aby pomiar hałasu ogumienia był miarodajny, ustalono normy, w jakich należy przeprowadzać testy. Szczegóły metody pomiaru opisuje Załącznik 3 do Regulaminu nr 117 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych.

• Dokument precyzyjnie określa warunki meteorologiczne takie jak temperatura, która musi mieścić się w przedziale od 5 do 40 stopni Celsjusza dla powietrza, oraz od 5 do 50 stopni dla nawierzchni.
• Istotna jest również prędkość wiatru, która nie może przekraczać 5 m/s na wysokości mikrofonu rejestrującego hałas. Aby pomiar był miarodajny, to szum tła (w tym wiatru) musi być o co najmniej 10 dB(A) niższy, od zmierzonego poziomu hałasu toczenia opony.
• Przepisy opisują również wiele wymogów dotyczących pojazdu oraz samych opon. Samochód musi poruszać się z określoną prędkością – od 70 do 90 km/h dla opon do osobówek – ruchem bezwładnym. Istotne są również m.in. obciążenie pojazdu zgodne z indeksem nośności opon, brak materiałów pochłaniających dźwięk w nadkolach oraz podwoziu, zamknięcie szyb, czy zestrojenie zbieżności i geometrii kół zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu.
• W przypadku opon przepisy definiują między innymi konieczność wcześniejszego „dotarcia” badanego zestawu ogumienia na dystansie około 100 kilometrów oraz rozgrzania ich przed badaniem.
• Testy mające na celu zmierzenie głośności ogumienia odbywają się w strefie badawczej, zbudowanej na kwadracie o wymiarach 20 na 20 metrów. Mikrofony znajdują się na poziomej osi strefy badawczej, po obu stronach samochodu poruszającego się po osi pionowej, w odległości 7,5 metra od pojazdu.

Efekty pomiarów widoczne na etykiecie opon wskazują natężenie hałasu na zewnątrz poruszającego się pojazdu. Dlatego odnoszą się przede wszystkim do komfortu akustycznego otoczenia – ludzi na chodnikach oraz mieszkańców domów i mieszkań zlokalizowanych przy ruchliwych arteriach. Okazuje się, że nie zawsze pokrywa się to z komfortem kierowcy i pasażerów pojazdu.

Głośne opony czy ciche – jak to rozpoznać

Hałas zewnętrzny ogumienia nie zawsze idzie w parze z tym, który przedostaje się do pojazdu. Może okazać się, że wynik na etykiecie jest zachęcający, ale wewnątrz samochodu będzie słychać opony dosyć mocno. Dlatego warto posiłkować się niezależnymi testami, które sprawdzają hałas opon słyszany w środku samochodu, czy to poprzez miernik hałasu, czy subiektywne odczucia kierowcy.

Jakie opony uznaje się zatem za ciche? Czy głośność opony wynosząca 71 dB to dużo? To zależy od jej wielkości. W przypadku naprawdę szerokich opon sportowych jest to bardzo dobry wynik, ale takie ogumienie powinno oferować przede wszystkim osiągi i bezpieczeństwo, ich hałas schodzi zazwyczaj na drugi plan.

W przypadku popularnych szerokości ogumienia mieszczących się w przedziale 185-245 mm, głośność opony wynosząca 71 dB jest przeciętnym wynikiem. Natomiast opony węższe niż 185 mm z tym wynikiem uznawane są za głośne.

Hałas opon nie jest zależny jedynie od ich szerokości. Również układ nacięć bieżnika ma wpływ na natężenie dźwięku, który emitują. Niższym wynikom sprzyjają takie cechy jak mała ilość lub nawet całkowity brak przestrzeni zamkniętych.

Modele z bieżnikiem asymetrycznym charakteryzują się niższym hałasem pracy niż opony kierunkowe, które uchodzą za dosyć głośne. Dlatego będą lepszym wyborem dla osób, dla których kwestia głośności toczenia opon jest szczególnie istotna. Opony symetryczne również nie generują zazwyczaj nadmiernego hałasu, ale nie oferują tak wysokich właściwości jezdnych, jak ogumienie asymetryczne czy kierunkowe.

Może wydawać się, że bieżnik opon zimowych jest bardziej hałaśliwy niż w modelach na sezon letni. Jednak nowoczesne rozwiązania technologiczne sprawiają, że nie jest to szczególnie duża różnica. Modele na różne sezony o tych samych wymiarach i zbliżonej cenie nie powinny drastycznie różnić się poziomem emitowanego hałasu.

Jeżeli oczekujemy od opon cichej pracy, nie powinniśmy decydować się na modele o wyższym indeksie nośności, niż wymaga tego pojazd.