Koła samochodu muszą być wyważone – to jeden z warunków koniecznych do zachowania maksymalnego komfortu i bezpieczeństwa jazdy. W przeciwnym wypadku pojawią się niepokojące objawy jak m.in. drgania i wibracje nadwozia, a parametry pojazdu takie jak skuteczność hamowania oraz przyczepność ulegną pogorszeniu. Wiedza zebrana w poniższym artykule pomoże usunąć przypadłość jaką są źle wyważone koła.
Na czym polega wyważanie kół?
Koło jest wyważone, gdy jego masa jest równomiernie rozłożona wokół osi jego obrotu. Jeżeli koło jest niewyważone, niektóre miejsca na jego powierzchni zaburzają swoją wagą rozkład masy. Przy wysokiej prędkości odchylenia wagi w poszczególnych punktach zostają wielokrotnie zwiększone, co spowoduje utratę płynności obrotu i „bicie” koła.
W równomiernym rozłożeniu masy koła pomocny jest odpowiedni rodzaj ciężarków. W felgach aluminiowych stosuje się zazwyczaj naklejane – to powszechniejsze i bardziej estetyczne rozwiązanie. W niektórych modelach obręczy aluminiowych rant umożliwia zastosowanie ciężarków nabijanych. Natomiast w stalowych to właśnie nabijane są standardowym rozwiązaniem.
Wyważarka, w której umieszcza się niewyważone koło, wskazuje miejsca o większej lub mniejszej masie. Dzięki tej wiedzy można zamocować ciężarek o odpowiedniej wadze we właściwym miejscu i przywrócić równomierny rozkład masy.
Niewyważone koła – objawy
Źle wyważone koła powodują objawy doskonale widoczne podczas jazdy. Można wówczas zaobserwować:
- Drgania kierownicy bądź nawet całego nadwozia podczas jazdy
- Zarzucanie tylnej części pojazdu w zakrętach – w przypadku braku wyważenia kół na osi tylnej
- Charakterystyczny szum wydawany przez opony podczas jazdy
Przyczyny niewłaściwego wyważenia kół
Głównym powodem zaburzeń w rozkładzie masy kół jest ich eksploatacja. Powierzchnia dróg nie jest niestety idealna – dziury i koleiny są w stanie spowodować zmianę wyważenia któregoś z kół poprzez naruszenie powierzchni opony lub felgi. Mogą również spowodować zgubienie któregoś z ciężarków.
Kolejną kwestią są mankamenty pojazdu – źle ustawiona geometria zawieszenia lub zbieżność kół to jedne z przyczyn braku wyważenia. Problemy z wyważeniem mogą powstać również przez nieprawidłowy montaż opony na feldze lub koła na piaście. Winny może być także uszkodzony układ hamulcowy.
Źródłem braku wyważenia mogą być też niedoskonałości opon czy felg, powstałe w procesie ich produkcji.
Do czego prowadzi jazda na niewyważonych kołach?
Poruszając się na niewyważonych kołach, należy liczyć się z pogorszeniem właściwości jezdnych samochodu. Da się wówczas zauważyć słabszą przyczepność, mniejszą skuteczność hamowania oraz obniżony komfort jazdy.
Poza tym niewyważone koła przyczyniają się do szybszego zużycia podzespołów takich jak:
- amortyzatory
- drążki kierownicze
- łożyska
Skutkiem jazdy na niewyważonych kołach będzie również nierównomierne zużycie bieżnika na oponach i wyższe spalanie.
Kiedy należy wyważyć koła?
Niektóre sytuacje drogowe powinny obligować kierowców do zweryfikowania, czy po ich zajściu masa kół pozostała równomiernie rozłożona. Do takich okoliczności zaliczamy:
- konieczność zdjęcia opony z felgi (bez względu na powód)
- przejazd przez duży ubytek w jezdni
- uderzenie kołem w krawężnik
- kolizja/stłuczka/wypadek
- dłuższa jazda po nierównej nawierzchni
- gwałtowne (awaryjne) hamowanie
- jazda w głębokim błocie lub śniegu
Każda z powyższych sytuacji może skutkować zmianami na powierzchni opony lub felgi, które zaburzą równomierny rozkład masy, bądź odpadnięciem któregoś z ciężarków.
Jak często wyważać koła?
Nie tylko sytuacje przytoczone we wcześniejszym akapicie powinny być powodem wizyty w warsztacie wulkanizacyjnym. To czynność okresowa, która w dużej mierze zależy od sposobu użytkowania pojazdu. Czy trzeba wyważać koła co roku? Okazuje się, że nawet częściej. Wyważanie kół powinno być wykonywane profilaktycznie co około 10 tysięcy kilometrów. Kierowcy, którzy użytkują pojazdy mniej intensywnie – nie pokonują takiej odległości w ciągu sezonu – powinni zadbać o wyważenie kół podczas sezonowej wymiany ogumienia, czyli dwa razy w roku.
Istotne jest, aby kierowcy, którzy posiadają dwa komplety kół, nie zapominali o wyważaniu ogumienia. Przeprowadzając wymianę na własną rękę łatwo pominąć tę kwestię. Osobny komplet kół na sezon letni i zimowy pozwala uniknąć kolejek w serwisach wulkanizacyjnych w szczytach sezonów wymiany. Dlatego warto wybrać się tam wcześniej z drugim kompletem kół, aby sprawdzić stan ich wyważenia.
Również kierowcy użytkujący opony całoroczne nie powinni zaniedbywać regularnej kontroli wyważenia kół. Ogumienie wielosezonowe nie zwalnia z wizyt kontrolnych w warsztacie wulkanizacyjnym. Kupując model przeznaczony do jazdy przez cały rok, nie należy zakładać, że następnym razem odwiedzimy serwis za około 3 lata – gdy głębokość bieżnika stanie się zbyt niska. W przypadku opon wielosezonowych należy stosować się do tych samych zasad co w przypadku modeli sezonowych. To szczególnie istotny aspekt, zważywszy na rosnącą popularność opon całorocznych.
Metody wyważania kół
Wyróżniamy dwa sposoby wyważania kół – statyczne lub dynamiczne. W wyważonych kołach główna oś bezwładności pokrywa się z osią obrotu koła. Każda z metod służy wykryciu przesunięcia osi bezwładności w innej płaszczyźnie.
Statyczne wyważanie kół
Statyczne wyważanie kół jest konieczne, gdy środek masy osi bezwładności jest przesunięty równolegle względem osi obrotu. Powstająca przez to siła odśrodkowa działa w kierunku prostopadłym do osi obrotu, powodując „bicie” koła w płaszczyźnie pionowej.
Dynamiczne wyważanie kół
Dynamiczne wyważanie kół stosuje się, gdy środek masy nie układa się wzdłuż osi obrotu – jest do niej nachylony pod kątem. W takiej sytuacji „bicie” spowodowane brakiem wyważenia kół występuje na boki.
Należy pamiętać, że częstym zjawiskiem jest połączenie statycznego i dynamicznego niewyważenia kół. Dlatego w przypadku pojawienia się wymienionych wcześniej objawów, najlepiej przeprowadzić wyważanie statyczne oraz dynamiczne podczas tej samej wizyty w serwisie wulkanizacyjnym.
Ile kosztuje wyważanie kół?
Koszt wyważenia kół zależny jest od wielu czynników. Znaczenie ma lokalizacja oraz wielkość warsztatu wulkanizacyjnego. Ceny będą różnić się w zależności od wielkości miejscowości oraz województwa.
Nie mniej istotny jest rodzaj kół. Koszt wyważenia kół będzie różnił się w zależności od wielkości i typu obręczy.
- Cena, jaką przyjdzie zapłacić za wyważenie koła ze stalową felgą, zaczyna się od 10-15 złotych. Należy się zatem liczyć z minimalnym wydatkiem rzędu 40-60 złotych za komplet.
- W przypadku felg aluminiowych ceny zaczynają się od 15-20 złotych za koło i zwiększają się wraz ze wzrostem rozmiaru. W efekcie wyważenie 4 kół na dużych aluminiowych felgach może wynieść nawet 200 złotych.
- Wyważenie koła w aucie dostawczym to koszt rozpoczynający się od 25 złotych, w ciężarowym natomiast 50 złotych.
- Kwota, jaką należy zapłacić za wyważenie koła w motocyklu to około 25 złotych.
