Niepokojące zachowanie samochodu na drodze może oznaczać konieczność wymiany elementów zawieszenia, układu kierowniczego, czy też felg lub opon. Przyczyn może być wiele. Na szczęście nie wszystkie wiążą się z zakupem kosztownych podzespołów. Jeżeli zawieszenie i układ kierowniczy są wolne od luzów, a mimo to samochód ma problemy ze stabilnością prowadzenia, należy przeprowadzić geometrię zawieszenia, w której zawiera się zbieżność kół. Co dokładnie kryje się pod tym pojęciem?
Co to jest zbieżność kół?
Zbieżność kół jest jedną ze składowych geometrii zawieszenia. Oprócz zbieżności geometria obejmuje również: kąt pochylenia kół względem podłoża (ang. camber), kąt pochylenia osi sworznia zwrotnicy oraz kąt wyprzedzenia osi sworznia zwrotnicy.
Zbieżność jest regulowana za pomocą końcówek drążków kierowniczych. Obracając przeciwnakrętką na drążku kierowniczym, należy właściwie wysunąć drążek poprzeczny, aby dopasować zbieżność dostosowaną do wymagań samochodu.
Do każdego z parametrów geometrii zawieszenia, producenci samochodów podają ustawienia fabryczne. Umożliwia to przywrócenie tych parametrów np. po wymianie elementów zawieszenia.
Na czym polega ustawienie zbieżności
O zbieżności kół mówimy, gdy najbardziej wysunięte do przodu punkty na powierzchni kół są zwrócone do wewnątrz. Inaczej mówiąc, jeżeli koła nie byłyby połączone ze sobą osią, to po ustawieniu ich zbieżnie i wprawieniu w ruch, w końcu wpadłyby na siebie. Przeciwieństwem zbieżności jest rozbieżność – w tym wypadku koła wprawione w ruch zaczęłyby się od siebie oddalać.
Dzięki zbieżności kół, jazda samochodem nie wymaga ciągłych korekt kierownicą w celu zachowania kierunku jazdy. Oczywiście nie ma uniwersalnej zbieżności, która zdaje egzamin w każdym samochodzie. Różnice konstrukcyjne między poszczególnymi modelami zmuszają projektantów do poszukiwania kompromisu pomiędzy zbieżnością a rozbieżnością, czyli tzw. zbieżnością dodatnią i ujemną.
Koła ustawione zbieżnie sprzyjają utrzymaniu kierunku jazdy na wprost, jednak wywołują opóźnienie w zakrętach. Koła ustawione rozbieżnie sprzyjają natomiast skuteczniejszej zmianie kierunku, przy bardziej niespokojnym zachowaniu pojazdu podczas jazdy na wprost. Sumaryczna wartość zbieżności zawiera się pomiędzy +3 oraz -3 stopnie, gdzie kąt dodatni oznacza zbieżność, a ujemny rozbieżność.
Istotne jest, aby zbieżność poszczególnych kół była identyczna. Sumaryczna wartość może wynosić w dwóch samochodach +0,5 stopnia i być zgodna z zaleceniami producenta. Jednak jeżeli jeden z samochodów na jednym kole ma +0,8 stopnia, a na drugim -0,3 stopnia, nie będzie zachowywał się na drodze prawidłowo. Należy wówczas skorygować zbieżność do +0,25 stopnia na każdym z kół, aby otrzymać prawidłowy kąt w jednym i drugim.
Objawy braku prawidłowej zbieżności kół
Prawidłowo ustawiona zbieżność będzie sprzyjać utrzymywaniu kierunku podczas jazdy na wprost oraz zapewni równomierne pokonywanie zarówno zakrętów w lewo, jak i w prawo. O konieczności przeprowadzenia kontroli zbieżności kół świadczą:
- konieczność skręcania kierownicą, aby utrzymać tor jazdy
- łatwiejsze pokonywanie zakrętów w jedną stronę – samochód chętniej skręca w lewo niż w prawo lub odwrotnie
- nierównomierne zużycie ogumienia (ścinanie opon na wewnętrznym lub zewnętrznym barku)
Jak często kontrolować zbieżność?
Profilaktyczną kontrolę zbieżności warto wykonywać co około 2 lata lub 30 tys. km. Dobrym rozwiązaniem będzie także wykonanie geometrii przed zakupem używanego samochodu – poważne uszkodzenia w przeszłości mogą uniemożliwiać przywrócenie prawidłowych kątów. Oprócz tego zbieżność należy ustawić:
- po szybkim przejeździe przez duży ubytek w jezdni
- po mocniejszym uderzeniu w krawężnik
- gdy podczas jazdy na wprost kierownica musi być skręcona w lewo lub w prawo
- gdy występują problemy z prowadzeniem i utrzymaniem kierunku jazdy
- gdy opony nie zużywają się równomiernie
- po wymianie elementów układu kierowniczego lub zawieszenia
Ustawienie zbieżności kół samemu – dlaczego nie jest to dobry pomysł?
Regulację geometrii, w tym ustawienie zbieżności, wykonuje się ręcznie, wykorzystując do tego specjalistyczne urządzenia pomiarowe. Koszt takich urządzeń zaczyna się od około 30 tys. zł. Nie jest to zatem sprzęt, w który można wyposażyć swój przydomowy warsztat. Urządzenia wykorzystują precyzyjne czujniki, które pozwalają dokładnie określić kąty kół oraz elementów zawieszenia. Bez tego nie dałoby się rzetelnie ustawić geometrii. Dlatego prawidłowe ustawienie zbieżności samemu, bez wykorzystania profesjonalnych urządzeń pomiarowych, nie jest możliwe. Nie można zrobić tego wystarczająco rzetelnie „na oko”, z wykorzystaniem domowych sposobów, jak np. ustawianie zbieżności na sznurek.
Ile kosztuje ustawienie zbieżności?
Koszt wykonania zbieżności to od około 120 zł do nawet 220 zł w zależności od wybranego serwisu. Cena obejmuje zarówno pomiar zbieżności, jak i korektę ewentualnych odchyleń. Sam pomiar – w przypadku gdy, zbieżność okaże się prawidłowa – kosztuje około 40-120 zł. Koszt ustawienia zbieżności to od 10 zł do około 30 zł za jedno koło. Ile trwa ustawienie zbieżności? Czas potrzebny na ustawienie jednej osi to około 1 godziny. Koszt wykonania geometrii, wraz z ustawieniem zbieżności i kątów sworznia zwrotnicy na przedniej i tylnej osi to około 140-250 zł.
Autor: Jakub Rzeźnik
