Samochody, którymi jeździmy obecnie, są naszpikowane technologiami bezpieczeństwa. Systemy oznaczane skrótami takimi jak ASR, ale także m.in. ABS czy ESP zapewniają znaczące wsparcie kierowcy w niebezpiecznych sytuacjach drogowych. Jaką dokładnie funkcję spełnia system ASR i na czym polega jego współpraca z innymi systemami bezpieczeństwa?
System ASR, czyli po prostu kontrola trakcji
Skróty od wszystkich systemów bezpieczeństwa w samochodzie mogą wprowadzać chaos w głowach kierowców próbujących je rozszyfrować. ASR pochodzi od angielskiego zwrotu Acceleration Slip Regulation, co po polsku oznacza kontrolę trakcji. System ASR aktywuje się, gdy po wciśnięciu gazu koła zaczynają tracić przyczepność (trakcję) zbyt łatwo, dzięki czemu zapobiega poślizgowi kół. Można w tym zauważyć pewną analogię do systemu ABS, który aktywuje się, gdy koła tracą przyczepność, ale po wciśnięciu hamulca.
ASR kontroluje prędkość obrotową poszczególnych kół – wykorzystuje do tego te same czujniki, z których korzysta ABS. W momencie, gdy czujniki wskażą, że koła na obu osiach kręcą się z różną prędkością, a różnica w prędkości obrotowej przekracza bezpieczną granicę, do akcji wkracza ASR.
System ASR może wyrównać prędkość obrotową kół poprzez:
- Przyhamowanie niesfornego koła – jeżeli jakieś koło traci przyczepność i zaczyna kręcić się szybciej, bo np. znajduje się na śliskim fragmencie drogi, to zadziałają jego hamulce. Koło zwolni i dopasuje swoją prędkość do pozostałych kół. To rozwiązanie działa najszybciej, ale jest też najbardziej „gwałtowne” i odczuwalne dla osób w aucie.
- Opóźnienie zapłonu oraz odcięcie dawki paliwa – system ASR obniża prędkość obrotu koła, które traci przyczepność, poprzez ingerencję w parametry pracy zapłonu lub układu wtryskowego w silniku. Opóźnienie zapłonu i odcięcie dawki paliwa obniża obroty i moc generowaną w silniku, więc oś napędowa obniża prędkość.
- Przymknięcie przepustnicy – system zmniejsza dawkę powietrza trafiającego do silnika, co również obniża generowaną moc. Ta metoda cechuje się najdłuższym czasem reakcji.
Producenci samochodów stosują w swoich modelach różne wersje systemu ASR, które mogą łączyć ze sobą różne metody kontroli trakcji, aby jak najlepiej dopasować swoje działanie do danej sytuacji drogowej. Dlatego też niektóre marki samochodów wykorzystują różne oznaczenia tego systemu jak np. TRC (ang. Traction Control) w autach marek Toyota i Lexus, czy TCS (ang. Track Control) w Fordach, Saabach, Mazdach i Chevroletach.
W jakich sytuacjach aktywuje się system ASR?
System ASR najczęściej daje znać o swojej obecności w trakcie próby ruszania na śliskiej nawierzchni – wówczas kontrolka ASR zaczyna mrugać na desce rozdzielczej. Może też aktywować się przy bardzo dynamicznym ruszaniu na suchej szosie. Jest również pomocny podczas jazdy po wzniesieniach – zarówno w trakcie wjazdu, jak i przy zjeździe.
ASR może także wspomóc przyczepność przy przyspieszaniu na łuku lub w zakręcie. Na poprawę bezpieczeństwa w zakrętach wpływa współpraca ASR z systemem ESP. System ASR dba wówczas o zachowanie trakcji, zapewniając przyczepność wzdłużną. W tym samym czasie ESP monitoruje kąt skrętu kierownicy i zestawia go z rzeczywistym kierunkiem jazdy samochodu. W przypadku odchyleń system ESP stabilizuje tor jazdy, dzięki czemu samochód może zachować przyczepność poprzeczną.
Czy można wyłączyć system kontroli trakcji ASR?
W określonych sytuacjach wyłączenie systemu ASR może okazać się pomocne. Należy liczyć się przy tym z brakiem wsparcia podczas poślizgu, dlatego w trakcie normalnej jazdy jest to szczególnie niezalecane. Wyłączenie lub obniżenie poziomu działania systemu ASR jest zwykle możliwe poprzez naciśnięcie, lub przytrzymanie odpowiedniego przycisku na konsoli samochodu. Wówczas na desce rozdzielczej powinna na stałe zapalić się kontrolka ASR – ta sama, która mruga, gdy system akurat pracuje nad kontrolą trakcji.
Wyłączenie systemu ASR może być zasadne, gdy samochód zakopuje się w błocie lub warstwie śniegu, bądź porusza się w terenie po sypkiej nawierzchni np. pokrytej głęboką warstwą piasku. Ponadto dezaktywacja systemu ASR jest stosowana przez kierowców samochodów sportowych podczas jazdy na zamkniętym torze wyścigowym.
Co zrobić, gdy system ASR ulegnie awarii?
W przypadku awarii ASR lepiej unikać korzystania z pojazdu i możliwie szybko odstawić auto do warsztatu. O problemie może informować stale zapalona kontrolka ASR – tak jak po wyłączeniu systemu. W efekcie kierowca zostaje pozbawiony wsparcia i znacznie spada bezpieczeństwo jazdy. Ponadto system może w tej sytuacji aktywować się bez powodu, co stwarza potencjalne ryzyko niebezpiecznych sytuacji drogowych.
Naprawa systemu ASR powinna być powierzana zaufanym serwisom, gdyż wykrycie źródła problemu wymaga wykonania profesjonalnej diagnostyki. Problemy z pracą ASR mogą być efektem awarii któregoś z czujników odpowiedzialnych za pomiar prędkości obrotowej kół. Ponadto uszkodzeniu może ulec moduł sterujący systemem. Z uwagi na to, że ABS, ASR i ESP wykorzystują ten sam moduł sterujący i czujniki, awaria może być dosyć złożona – np. w rzeczywistości może wynikać z uszkodzenia systemu ABS, ale na desce rozdzielczej zapala się kontrolka ASR. Dlatego tak ważne jest powierzenie naprawy specjalistom.
Dzięki obecności systemu ASR udało się znacząco poprawić bezpieczeństwo na drogach. W efekcie nie trzeba dysponować nad wyraz wysokimi umiejętnościami za kierownicą, aby móc zachować przyczepność na śliskiej nawierzchni. Oczywiście system ASR nie zastępuje zdrowego rozsądku i nie jest autopilotem – kluczową rolę odgrywa ocena sytuacji i dopasowanie się kierowcy do panujących warunków drogowych. Jednak ASR ułatwia opanowanie samochodu w trudnej sytuacji, a dzięki współpracy z systemami ABS i ESP czyni jazdę samochodem w trudniejszych warunkach bardziej przystępną dla mniej doświadczonych użytkowników dróg.
