Zimowe warunki drogowe bywają naprawdę trudne. Szczególnie w regionach górskich oraz w północnej części Europy, gdzie klimat sprzyja opadom śniegu oraz gołoledzi. Zimowa aura skłania kierowców do poszukiwania rozwiązania problemu – jak ułatwić sobie jazdę w takich warunkach? Podstawą są oczywiście odpowiednie opony. Wśród zimowych modeli można znaleźć ogumienie kolcowane bądź przygotowane na montaż kolców. Czy opony z kolcami są w Polsce legalne? W jakich okolicznościach można je wykorzystywać i dlaczego nie jest to idealne rozwiązanie? Co warto wiedzieć o oponach zimowych?
Opony z kolcami – czy są w Polsce legalne?
Jazda na oponach z kolcami po drogach publicznych jest w Polsce nielegalna. Kolce na oponach to elementy antypoślizgowe, umieszczone na trwałe na powierzchni bieżnika. Obowiązująca w Polsce ustawa – Prawo o ruchu drogowym – reguluje tę kwestię w art. 60. ust. 2 pkt 5. Zapis jasno stwierdza, że: „Zabrania się kierującemu używania opon z umieszczonymi w nich na trwałe elementami przeciwślizgowymi”.
Niezastosowanie się do powyższych przepisów grozi mandatem karnym w wysokości 100 zł. Policja zatrzyma również dowód rejestracyjny do czasu usunięcia niedozwolonych elementów.
Opony kolcowane mogą być w naszym kraju stosowane wyłącznie w pojazdach uczestniczących w rajdach i wyścigach zimowych. Aby uzyskać tę możliwość, organizator zawodów musi otrzymać zgodę zarządcy drogi – władz wojewódzkich, powiatowych, miejskich lub gminnych. Prawnie reguluje to art. 65a ust. 2 pkt 7a ustawy.
Kolce w oponach – skąd ten pomysł?
Na pomysł zastosowania w oponie kolców jako pierwsi wpadli mieszkańcy Skandynawii w latach 50. XX stulecia. Kierowcy dostrzegli zalety opon kolcowanych, dlatego były one chętnie użytkowane w latach 60. i 70. Korzystali z nich nie tylko Europejczycy – rozwiązanie przyjęło się również w USA. U schyłku lat 70. postanowiono bliżej zbadać wpływ kolców na bezpieczeństwo oraz zużycie nawierzchni.
Wyniki badań sprawiły, że na opony zimowe z kolcami nałożono pewne ograniczenia. Zostały one również prawnie zabronione w niektórych krajach. Decyzje o dopuszczeniu opon z kolcami do ruchu Unia Europejska pozostawia krajom członkowskim. Najczęściej ta możliwość jest obłożona ograniczeniami, umożliwiającymi jazdę na kolcach w określonych sytuacjach.
W jakich państwach dozwolona jest jazda na oponach z kolcami?
Aby jazda na oponach z kolcami miała sens, muszą panować odpowiednie warunki. Wbrew pozorom nie dotyczy to wyłącznie zimnych krajów Skandynawii. Również w państwach kojarzących się w pierwszej chwili z gorącym klimatem, jak Włochy czy Hiszpania, opony z kolcami są dozwolone w pewnym okresie. Kraje, które dopuszczają jazdę na oponach z kolcami to:
- Włochy
- Szwecja
- Norwegia
- Finlandia
- Francja
- Szwajcaria
- Hiszpania
- Austria
- Litwa
- Łotwa
- Estonia
Każde z wymienionych państw nakłada na opony zimowe z kolcami regulacje prawne. Określają one, kiedy można wykorzystywać takie ogumienie i jaka jest maksymalna prędkość jazdy na oponach z kolcami. Czasem konieczne jest również odpowiednie oznakowanie samochodu. Kraje skandynawskie – Norwegia, Finlandia i Szwecja – wymagają dodatkowej opłaty za wjazd do niektórych miast na oponach z kolcami.
Opony z kolcami – w jakich warunkach znajdują zastosowanie?
W krajach europejskich rozróżnia się dwa standardy utrzymania nawierzchni drogowej w sezonie zimowym. Są to: standard białej drogi oraz standard czarnej drogi. To, który standard jest stosowany w danym kraju, zależy od intensywności sezonu zimowego.
- Standard białej drogi – Polega na pozostawieniu na asfalcie warstwy ubitego śniegu. Stosuje się go w krajach, w których utrzymanie dróg zimą jest wyjątkowo kosztowne, np. w Skandynawii.
- Standard czarnej drogi – W krajach o klimacie umiarkowanym, jaki panuje np. w Europie Środkowej, drogi odśnieża się z całej warstwy śniegu. Z uwagi na większą zmienność temperatury i mniejszą intensywność opadów śniegu nie jest to tak drogie i wymagające.
Przy standardzie białej drogi, konieczne są dodatkowe rozwiązania poprawiające przyczepność, jak np. kolce czy łańcuchy na koła. Opony z kolcami są wówczas idealnym rozwiązaniem – nie mają sobie równych na warstwie lodu czy ubitego śniegu.
Okazuje się jednak, że na świeżym śniegu opony kolcowane mogą sprawdzić się gorzej niż standardowe opony zimowe. Kolce zajmują część powierzchni bieżnika, przez co mieści się na nim mniej lameli. Im więcej lameli tym lepiej bieżnik wgryza się w kopny śnieg.
Opony zimowe z kolcami nie są również szczególnie efektywne na mokrej nawierzchni. Obecność kolców negatywnie wpływa na przyczepność na wilgotnym asfalcie. W takich warunkach dużo lepiej spisują się standardowe opony zimowe. Kolce przyspieszają również zużycie nawierzchni asfaltowej.
Opony kolcowane a standardowe modele zimowe – różnice w budowie
Zimowe opony z kolcami nie różnią się drastycznie konstrukcją od standardowych modeli radialnych. Obecność elementów przeciwślizgowych wymusiła jednak wprowadzenie pewnych zmian w budowie opon. Charakteryzują się one grubszym bieżnikiem pod rowkami, aby lepiej oddzielić kolce od opasania stalowego. Zbyt cienka warstwa mogłaby powodować przedostawanie się soli i wody do metalowego szkieletu opony. W rezultacie opasanie stalowe byłoby bardziej narażone na korozję. Mimo to nie należy używać opon z kolcami do jazdy po odkrytym asfalcie. Ryzyko uszkodzenia opasania jest wówczas znacznie wyższe.
Same kolce zbudowane są z dwóch elementów – korpusu oraz kolca właściwego. Korpus jest najczęściej wykonany ze stali, aluminium lub plastiku. Kolec właściwy wystaje z korpusu ponad powierzchnię opony osobowej na około 1,5 mm. Wyprodukowany jest z węglika wolframu – związku chemicznego o wysokiej odporności na ścieranie.
Zazwyczaj na oponie umieszcza się od 60 do 120 kolców. Waga pojedynczego kolca to około 2 g, więc zauważalnie podnoszą one wagę ogumienia. Kolce mogą odpadać od opon podczas jazdy. Możliwe jest jednak zastąpienie ich nowymi, aby utrzymać właściwości jezdne na śniegu.
Opony z kolcami – najnowsze modele i nowatorskie technologie
Opony z kolcami są dostępne m.in. w ofercie marki Nokian Tyres. Nokian Hakkapeliitta 9 oraz Nokian Hakkapeliitta 9 SUV są jednymi z najnowszych propozycji na rynku. To typowe opony zimowe z kierunkowym bieżnikiem pełnym lameli. Część nacięć na klockach bieżnika zastąpiono kolcami, dlatego nie można ich wykorzystać na polskich drogach. W tym modelu zastosowano dwa rodzaje kolców. Jedne z nich odpowiadają za przyczepność w zakrętach, a drugie wspomagają hamowanie, przyspieszanie oraz jazdę na wprost.
Być może w przyszłości standard czarnej drogi nie będzie ograniczał użycia opon z kolcami. Niektóre odcinki dróg, szczególnie w rejonach górskich, nie zawsze mogą być utrzymane w odpowiednim stanie. Jednak częsta zmiana opon, z kolcowanych na standardowe i odwrotnie, nie jest wygodna, a w większości przypadków nawet niemożliwa. Nad tym problemem pochyliła się właśnie marka Nokian, która kilka lat temu zaprezentowała światu swoje prototypowe rozwiązanie.
W 2014 roku minęło 80 lat od powstania opon zimowych. Marka Nokian Tyres uczciła to wydarzenie, prezentując swój nowatorski projekt – opony zimowe z wysuwanymi kolcami. Model Nokian Hakkapeliitta 8 SUV wyposażono w rozwiązanie, które pozwala wysuwać i wsuwać kolce za pomocą przycisku na desce rozdzielczej samochodu.
Dzięki temu można bezpiecznie poruszać się na suchych nawierzchniach bez ryzyka uszkodzenia opony czy zniszczenia asfaltu. Na oblodzonej drodze można natomiast aktywować kolce. Obecnie nie jest to jeszcze rozwiązanie możliwe do szerokiego wdrożenia, ale kto wie, być może w przyszłości umożliwi to poprawę bezpieczeństwa w warunkach zimowych, z zachowaniem parametrów na suchej drodze.
